Trong thế giới công nghệ hiện đại, nếu phải kể tên một tập đoàn vừa gây ấn tượng mạnh về tốc độ phát triển, vừa là tâm điểm của những tranh cãi toàn cầu, thì Huawei chắc chắn sẽ nằm trong danh sách đầu tiên. Với xuất phát điểm khiêm tốn từ một công ty nhỏ tại Thâm Quyến (Trung Quốc), Huawei đã từng bước khẳng định vị thế, vươn lên trở thành một trong những tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới, nổi bật ở cả lĩnh vực hạ tầng viễn thông lẫn thiết bị di động thông minh.
Thành công của Huawei không đến từ sự may mắn, mà là kết quả của một chiến lược phát triển táo bạo, đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu & phát triển (R&D), cùng với khả năng thích ứng nhanh trước những biến động chính trị – kinh tế toàn cầu. Đặc biệt, trong bối cảnh bị Mỹ và nhiều quốc gia phương Tây áp đặt lệnh cấm, Huawei vẫn kiên cường vượt qua, tiếp tục sáng tạo và mở rộng ảnh hưởng trên thị trường quốc tế.
Bài viết dưới đây sẽ cùng bạn đi sâu khám phá lịch sử hình thành, các cột mốc phát triển quan trọng và những bước ngoặt mang tính sống còn trong hành trình vươn lên của Huawei – từ những ngày đầu bán thiết bị chuyển mạch cho đến khi trở thành “gã khổng lồ” nắm trong tay công nghệ 5G và xây dựng hệ sinh thái riêng biệt.
1. Những ngày đầu thành lập (1987 – 1992)
Huawei được thành lập vào năm 1987 tại thành phố Thâm Quyến – một trong những đặc khu kinh tế đầu tiên của Trung Quốc, nơi được xem là “miền đất hứa” cho các công ty khởi nghiệp công nghệ thời bấy giờ. Người sáng lập Huawei là Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei) – một cựu kỹ sư của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, mang trong mình tầm nhìn chiến lược và quyết tâm xây dựng một công ty công nghệ nội địa có thể cạnh tranh với thế giới.
Ban đầu, Huawei chỉ là một doanh nghiệp nhỏ, với số vốn đăng ký khoảng 21.000 Nhân dân tệ (chưa đến 3.000 USD) và chỉ có khoảng một chục nhân viên. Hoạt động chính của công ty lúc này là nhập khẩu và phân phối các thiết bị chuyển mạch viễn thông từ Hong Kong về Trung Quốc đại lục. Trong giai đoạn này, Huawei chưa có công nghệ lõi, cũng không sản xuất thiết bị – họ đơn giản là nhà phân phối.
Tuy nhiên, Nhậm Chính Phi nhanh chóng nhận ra rằng: sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài là một rào cản lớn đối với sự phát triển lâu dài. Thay vì chỉ làm trung gian, ông định hướng Huawei đi theo con đường khó hơn nhưng bền vững hơn: tự phát triển công nghệ và sản phẩm.
Năm 1990, Huawei bắt đầu xây dựng đội ngũ R&D (nghiên cứu và phát triển), với mục tiêu chế tạo thiết bị chuyển mạch nội địa. Và đến năm 1992, Huawei đã cho ra mắt sản phẩm đầu tiên do chính họ nghiên cứu: hệ thống chuyển mạch PBX (Private Branch Exchange) – đây là bước ngoặt đầu tiên trong hành trình tự chủ công nghệ của Huawei.
Sự kiện này không chỉ giúp Huawei có được sản phẩm “của riêng mình”, mà còn mở đường cho việc cạnh tranh trong thị trường nội địa – nơi lúc bấy giờ vẫn còn bị thống trị bởi các sản phẩm nhập khẩu từ phương Tây và Hong Kong.
2. Giai đoạn mở rộng trong nước (1993 – 2000)
Sau bước ngoặt ra mắt sản phẩm chuyển mạch PBX đầu tiên, Huawei chính thức bước vào giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng trên thị trường viễn thông Trung Quốc. Năm 1993, công ty tiếp tục tạo nên dấu ấn lớn khi phát triển thành công thiết bị chuyển mạch C&C08 – được đánh giá là một trong những hệ thống chuyển mạch tiên tiến nhất tại Trung Quốc thời điểm đó.
Khác với nhiều đối thủ còn phụ thuộc vào công nghệ ngoại nhập, Huawei đã kiên định theo đuổi chiến lược “tự chủ công nghệ”, đầu tư mạnh tay vào nghiên cứu, nâng cấp thiết bị, đồng thời xây dựng đội ngũ kỹ sư kỹ thuật đông đảo và đầy nhiệt huyết. Điều này giúp Huawei nhanh chóng giành được sự tin tưởng từ các nhà mạng địa phương, đặc biệt là trong các tỉnh thành, vùng nông thôn nơi các ông lớn quốc tế chưa mặn mà đầu tư.
Chiến lược “đi từ nông thôn vào thành thị” đã trở thành một bước đi cực kỳ khôn ngoan của Huawei. Trong khi các công ty viễn thông nước ngoài như Alcatel hay Ericsson chỉ tập trung vào các thành phố lớn, thì Huawei len lỏi vào hàng trăm vùng sâu, vùng xa, cung cấp giải pháp mạng giá rẻ, chất lượng ổn định và hỗ trợ kỹ thuật sát sao. Kết quả là đến cuối những năm 1990, Huawei đã hiện diện tại hơn 300 thành phố và thị trấn trên khắp Trung Quốc.
Một điểm nổi bật trong giai đoạn này là Huawei không chỉ tập trung bán sản phẩm, mà còn phát triển giải pháp toàn diện: từ thiết bị phần cứng, phần mềm, dịch vụ bảo trì đến đào tạo nhân lực. Điều này giúp công ty tạo được niềm tin và mối quan hệ bền vững với khách hàng trong nước.
Đến năm 1996, Huawei đã được chính phủ Trung Quốc chọn là nhà cung cấp chính cho các dự án viễn thông quốc gia, đồng thời bắt đầu nhận được hỗ trợ về tài chính và chính sách để mở rộng quy mô sản xuất, đẩy mạnh nghiên cứu và chuẩn bị bước ra thị trường quốc tế.
Tính đến năm 2000, Huawei không chỉ là nhà sản xuất thiết bị viễn thông hàng đầu tại Trung Quốc, mà còn là biểu tượng của sự đổi mới trong ngành công nghệ nước này. Với nền tảng nội lực vững chắc, công ty sẵn sàng bước sang giai đoạn mới: mở rộng ra toàn cầu.
3. Bước ra thế giới (2001 – 2010)
Sau khi chiếm lĩnh thị trường nội địa, Huawei chính thức bước vào giai đoạn toàn cầu hóa với tham vọng trở thành tập đoàn viễn thông quốc tế. Năm 2000, Huawei khởi động chiến lược “Go Global” – mở đường tiến ra thị trường nước ngoài bằng việc thiết lập các trung tâm nghiên cứu, chi nhánh kinh doanh và liên doanh quốc tế.
3.1 Những cột mốc đáng chú ý trong quá trình toàn cầu hóa của Huawei:
- 2001: Huawei mở trung tâm R&D tại Bangalore, Ấn Độ – một trong những trung tâm nghiên cứu lớn nhất của Huawei ngoài Trung Quốc, đánh dấu bước đầu nghiêm túc trong đầu tư công nghệ tại thị trường quốc tế.
- 2003: Huawei liên doanh với tập đoàn Mỹ 3Com để thành lập công ty H3C – chuyên cung cấp giải pháp mạng doanh nghiệp. Liên doanh này không chỉ giúp Huawei học hỏi từ kinh nghiệm phương Tây mà còn là bước đệm để thâm nhập thị trường Mỹ và châu Âu.
- 2004 – 2007: Huawei mở rộng nhanh chóng tại các quốc gia đang phát triển như Nga, Thái Lan, Brazil, Nam Phi và Trung Đông. Công ty cung cấp giải pháp viễn thông chất lượng cao với giá cả cạnh tranh, đặc biệt chú trọng tùy chỉnh sản phẩm theo nhu cầu từng thị trường.
- 2005: Lần đầu tiên trong lịch sử, doanh thu quốc tế của Huawei vượt doanh thu nội địa, chiếm hơn 58% tổng doanh thu toàn tập đoàn. Đây là tín hiệu cho thấy chiến lược toàn cầu hóa đang đi đúng hướng.
- 2007 – 2010: Huawei liên tiếp giành được các hợp đồng lớn với các nhà mạng châu Âu, như Vodafone, BT Group (Anh), Deutsche Telekom (Đức), và Telefónica (Tây Ban Nha). Việc “chen chân” vào thị trường khó tính bậc nhất thế giới là bằng chứng cho năng lực cạnh tranh toàn diện của Huawei về cả công nghệ lẫn giá trị thương hiệu.
3.2 Từ nhà cung cấp thiết bị đến nhà đổi mới toàn cầu
Không dừng lại ở việc cung cấp phần cứng viễn thông, Huawei trong giai đoạn này đã chuyển mình trở thành công ty công nghệ toàn diện. Công ty đầu tư hàng tỷ USD mỗi năm vào nghiên cứu – phát triển (R&D), xây dựng các phòng thí nghiệm tại châu Âu, Bắc Mỹ, châu Á – với mục tiêu vươn lên thành người dẫn đầu đổi mới công nghệ toàn cầu.
Đặc biệt, Huawei bắt đầu manh nha phát triển mảng thiết bị tiêu dùng (consumer electronics) với những chiếc USB 3G, thiết bị phát WiFi di động – đặt nền móng cho lĩnh vực smartphone sau này.
Kết thúc thập niên 2000, Huawei đã không còn là một công ty “Trung Quốc bản địa”, mà là tập đoàn viễn thông toàn cầu có mặt tại hơn 100 quốc gia, phục vụ hàng tỷ người dùng trên khắp các châu lục. Những bước đi này không chỉ mở rộng thị phần mà còn khẳng định tham vọng vươn ra biển lớn, sánh ngang với các ông lớn như Nokia, Ericsson và Cisco.
4. Đa dạng hóa & nhảy vào thị trường smartphone (2010 – 2017)
Sau khi thiết lập được vị thế vững chắc trong lĩnh vực hạ tầng viễn thông toàn cầu, Huawei bắt đầu chuyển mình sang một chiến lược mới mang tính đột phá: đa dạng hóa sản phẩm và xâm nhập thị trường thiết bị tiêu dùng, đặc biệt là smartphone – nơi các “ông lớn” như Apple, Samsung đang thống trị.
4.1 Bước đầu vào thế giới smartphone
Năm 2010, Huawei chính thức tham gia vào thị trường điện thoại thông minh với việc ra mắt các dòng thiết bị Android giá rẻ nhắm đến các thị trường đang phát triển. Một trong những mẫu đầu tiên là Huawei IDEOS, được đánh giá cao nhờ giá thành phải chăng, thiết kế gọn nhẹ, và hiệu năng ổn định.
Ban đầu, Huawei chủ yếu tập trung ở phân khúc giá rẻ và tầm trung. Tuy nhiên, công ty nhanh chóng nhận ra rằng muốn cạnh tranh lâu dài, họ cần bước lên sân chơi cao cấp – nơi đòi hỏi sự đổi mới công nghệ, thiết kế tinh xảo và thương hiệu mạnh mẽ.
4.2 Đầu tư mạnh vào R&D và thiết kế riêng
Kể từ năm 2012, Huawei bắt đầu đầu tư quy mô lớn vào R&D, xây dựng các trung tâm thiết kế sản phẩm tại Thụy Điển, Pháp, Nhật Bản và Mỹ nhằm tạo ra những thiết bị có ngoại hình đột phá và trải nghiệm người dùng cao cấp.
- Huawei đồng thời phát triển vi xử lý “cây nhà lá vườn” – dòng chip Kirin do công ty con HiSilicon sản xuất, nhằm giảm dần sự phụ thuộc vào Qualcomm và MediaTek.
- Công ty cũng hợp tác với Leica – thương hiệu máy ảnh huyền thoại của Đức – để nâng cấp trải nghiệm nhiếp ảnh trên điện thoại, giúp sản phẩm Huawei vượt trội về camera so với nhiều đối thủ.
4.3 Định hình tên tuổi bằng các dòng flagship
Từ năm 2014 đến 2017, Huawei lần lượt ra mắt các dòng điện thoại cao cấp như:
- Huawei P7, P8, P9 – nổi bật với thiết kế mỏng nhẹ, giao diện tinh tế và camera đồng phát triển với Leica.
- Huawei Mate 7, Mate 8 – dòng máy mạnh mẽ với pin trâu, hiệu suất cao, hướng đến doanh nhân và người dùng yêu cầu cao.
- Huawei Nova – hướng đến giới trẻ với thiết kế thời trang và hiệu năng ổn định.
Thời điểm này, Huawei liên tục nằm trong top 3 hãng smartphone lớn nhất thế giới, chỉ xếp sau Samsung và Apple, vượt qua cả những tên tuổi như LG, Sony, HTC hay Xiaomi.
4.4 Xây dựng thương hiệu toàn cầu
Không chỉ tập trung vào sản phẩm, Huawei còn đầu tư mạnh vào xây dựng thương hiệu toàn cầu:
- Tài trợ cho các giải thể thao lớn như Câu lạc bộ bóng đá Arsenal (Anh).
- Mở chuỗi cửa hàng trải nghiệm tại châu Âu và Đông Nam Á.
- Tăng cường hiện diện tại các hội chợ công nghệ uy tín như MWC (Mobile World Congress).
Giai đoạn 2010–2017 đánh dấu sự chuyển mình quan trọng nhất của Huawei – từ nhà cung cấp thiết bị viễn thông thuần túy trở thành một thương hiệu công nghệ đa lĩnh vực và là đối thủ nặng ký trên thị trường smartphone toàn cầu.
5. Giai đoạn đỉnh cao & cú sốc từ Mỹ (2018 – 2020)
Vào cuối thập niên 2010, Huawei chính thức bước vào thời kỳ hoàng kim. Từ một thương hiệu “Made in China” còn gây tranh cãi, Huawei vươn mình trở thành biểu tượng công nghệ toàn cầu, không chỉ trong lĩnh vực viễn thông mà còn ở mảng smartphone, trí tuệ nhân tạo và 5G. Tuy nhiên, ngay khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp, Huawei bất ngờ phải đối mặt với cú sốc địa chính trị lớn nhất trong lịch sử công ty.
5.1 Năm 2018 – Vị thế toàn cầu được xác lập
- Huawei trở thành nhà sản xuất smartphone lớn thứ hai thế giới, vượt qua Apple, chỉ xếp sau Samsung.
- Dòng điện thoại Huawei P20 Pro và Mate 20 Pro ra mắt và được đánh giá cao nhờ khả năng chụp ảnh đột phá, thiết kế cao cấp và hiệu suất hàng đầu.
- Huawei dẫn đầu cuộc đua 5G, ký hợp đồng triển khai hạ tầng mạng tại hàng loạt quốc gia ở châu Âu, châu Á và châu Phi.
- Công ty có mặt tại hơn 170 quốc gia, doanh thu năm 2018 đạt hơn 100 tỷ USD, một con số chưa từng có trong lịch sử tập đoàn.
Ở thời điểm này, Huawei không còn là kẻ theo sau – mà chính thức trở thành người tiên phong, đặc biệt trong việc phát triển chip Kirin với AI tích hợp, hệ thống camera Leica nhiều ống kính, và công nghệ sạc nhanh SuperCharge.
5.2 Năm 2019 – Cơn địa chấn mang tên “lệnh cấm Huawei”
Tháng 5 năm 2019, chính phủ Mỹ đưa Huawei vào “Danh sách thực thể” (Entity List), với lý do liên quan đến an ninh quốc gia. Hệ quả ngay lập tức:
- Google ngừng cấp phép sử dụng Android đầy đủ (bao gồm Play Store, Gmail, YouTube…) cho các thiết bị Huawei.
- Qualcomm, Intel, ARM và nhiều công ty công nghệ phương Tây cắt đứt quan hệ với Huawei.
- TSMC – đối tác sản xuất chip Kirin, cũng chịu áp lực và buộc ngừng nhận đơn hàng mới từ Huawei.
Đây là cú đòn mạnh giáng vào mảng thiết bị tiêu dùng của Huawei – vốn đang phát triển rực rỡ. Mất đi Android chính thức, mất chip tiên tiến, Huawei đứng trước nguy cơ mất trắng thị phần quốc tế chỉ sau một đêm.
5.3 Phản ứng nhanh chóng và chiến lược tự chủ
Thay vì gục ngã, Huawei nhanh chóng tung ra những chiến lược ứng phó quyết liệt:
- Ra mắt hệ điều hành HarmonyOS (Hồng Mông OS) – hệ sinh thái di động do chính Huawei phát triển.
- Chuyển hướng sang thị trường nội địa Trung Quốc, nơi người dùng không phụ thuộc vào Google và sẵn sàng ủng hộ thương hiệu quốc gia.
- Tăng tốc đầu tư vào các nhà máy sản xuất chip trong nước và bắt tay với các đối tác Trung Quốc để giảm thiểu phụ thuộc vào công nghệ phương Tây.
- Tái cấu trúc hoạt động toàn cầu, chuyển nguồn lực sang các mảng ít bị ảnh hưởng như điện toán đám mây, AI, thiết bị IoT và giải pháp năng lượng.
Dù không thể phủ nhận những thiệt hại lớn về thị phần quốc tế, đặc biệt tại châu Âu, Huawei vẫn giữ được sự sống còn nhờ vào tinh thần tự lực, sáng tạo và tốc độ ứng biến đáng kinh ngạc.
6. Vượt qua lệnh cấm & chiến lược mới (2021 – nay)
Sau cú sốc lệnh cấm từ Mỹ, nhiều người từng cho rằng Huawei sẽ “hụt hơi” và sớm bị loại khỏi đường đua công nghệ toàn cầu. Tuy nhiên, Huawei lại một lần nữa cho thấy bản lĩnh của một tập đoàn không dễ gục ngã. Trong giai đoạn từ 2021 đến nay, Huawei đã lựa chọn “thoái lui chiến lược” để tiến công theo hướng khác, mở ra một chương mới với nhiều trọng tâm phát triển mới mẻ.
6.1 Định hình lại chiến lược: “Smart Everything” thay vì chỉ smartphone
Thay vì dồn toàn lực vào smartphone – lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề bởi lệnh cấm chip và hệ điều hành – Huawei chủ động:
- Tái định vị mình là tập đoàn công nghệ đa ngành, tập trung vào:
- Thiết bị IoT thông minh: đồng hồ, TV, tai nghe, router…
- Giải pháp nhà thông minh và văn phòng thông minh
- Hạ tầng điện toán đám mây (Huawei Cloud) – đang phát triển nhanh ở châu Á
- Công nghệ năng lượng xanh & trạm sạc điện
6.2 Đẩy mạnh hệ điều hành HarmonyOS và tự chủ công nghệ
- HarmonyOS trở thành hệ điều hành chính cho các thiết bị Huawei tại Trung Quốc, được cài đặt trên hơn 300 triệu thiết bị tính đến 2023 – bao gồm smartphone, tablet, tivi, đồng hồ và các thiết bị IoT.
- Huawei tiếp tục đẩy mạnh phát triển chip “nội địa hóa”, với những bước tiến lớn như:
- Ra mắt Mate 60 Pro (2023) sử dụng chip Kirin 9000s do chính Trung Quốc sản xuất, bất chấp lệnh cấm công nghệ.
- Tăng đầu tư cho các công ty bán dẫn trong nước để từng bước khép kín chuỗi cung ứng.
6.3 Chuyển hướng sang lĩnh vực xe điện thông minh và năng lượng
Huawei xác định xe điện và năng lượng sạch là tương lai công nghệ, với những bước đi chiến lược:
- Hợp tác với các hãng xe Trung Quốc như AITO, Changan để tích hợp nền tảng điều hành HarmonyOS vào xe hơi.
- Phát triển Huawei DriveONE – hệ truyền động thông minh, giúp nâng cấp trải nghiệm người dùng và khả năng kết nối phương tiện.
- Đầu tư mạnh vào trạm sạc, pin năng lượng mặt trời và các giải pháp năng lượng tái tạo.
6.4 Thành quả và vị thế hiện tại
- Mặc dù thị phần smartphone quốc tế bị thu hẹp, Huawei vẫn giữ vị trí số 1 tại Trung Quốc trong nhiều mảng thiết bị điện tử tiêu dùng.
- Trong lĩnh vực 5G và viễn thông, Huawei vẫn là nhà cung cấp hạ tầng lớn nhất thế giới, vượt qua Nokia và Ericsson.
- Doanh thu ổn định, không tăng nóng như trước nhưng duy trì tính bền vững, nhờ vào việc đa dạng hóa mô hình kinh doanh.
Huawei hôm nay: Không chỉ là gã khổng lồ công nghệ, mà còn là biểu tượng của bản lĩnh và sự phục hồi
Hành trình từ một công ty nhỏ bán thiết bị viễn thông đến một tập đoàn toàn cầu với hệ sinh thái công nghệ phong phú đã biến Huawei thành biểu tượng của tinh thần kiên cường và đổi mới không ngừng. Dù phải đối mặt với thách thức chưa từng có từ lệnh cấm quốc tế, Huawei vẫn tiếp tục trụ vững, thậm chí mở ra những hướng đi mới đầy tiềm năng trong tương lai công nghệ toàn cầu.
7. Kết luận
Từ một văn phòng nhỏ ở Thâm Quyến đến một tập đoàn công nghệ tầm cỡ toàn cầu, Huawei không chỉ viết nên câu chuyện thành công vang dội, mà còn là biểu tượng cho tinh thần kiên cường và khát vọng làm chủ công nghệ. Trải qua những sóng gió lớn chưa từng có, Huawei vẫn giữ vững vị thế và tiếp tục tiên phong trong nhiều lĩnh vực trọng yếu như 5G, AI, điện toán đám mây và xe điện thông minh.
Có thể bị chặn đường này, nhưng Huawei luôn tìm thấy một lối đi khác – và có lẽ đó chính là bí quyết giúp họ không chỉ tồn tại, mà còn tiến về phía trước một cách kiêu hãnh.
Có thể bạn sẽ thích: